Pytania i odpowiedzi dotyczące ptasiej grypy

Pytania i odpowiedzi dotyczące ptasiej grypy

Czym jest ptasia grypa?

Ptasia grypa jest chorobą wirusową, występującą głównie u ptaków. Wirusy grypy ptaków są wirusami o wysokiej lub niskiej chorobotwórczości (odpowiednio wysoce zjadliwa grypa ptaków (HPAI) i nisko zjadliwej grypy ptaków (LPAI)) w zależności od ich zdolności do wywołania różnego stopnia ciężkości choroby i śmiertelności u kurcząt.

Dzikie ptaki, w szczególności ptaki wodne, są główną przyczyną rozwoju i rozprzestrzeniania się tych wirusów. Drób zakażony LPAI może wykazywać łagodne objawy choroby lub jej brak. Zakażenia spowodowane wysoce zjadliwą grypą ptaków mogą powodować ciężką chorobę i śmierć drobiu.

Dlaczego grypa ptaków jest problemem?

Ptasia grypa u ptaków może mieć konsekwencje dla zdrowia zwierząt i skutki gospodarcze ze względu na straty w produkcji w zakażonych gospodarstwach. Wirusy ptasiej grypy mają większą zdolność do rozwoju/utacji i mieszania się z innymi wirusami ptasiej grypy. Zwiększa to ryzyko związane z nowymi, bardziej zakaźnymi szczepami lub szczepami, które mogą zainfekować inne gatunki, w tym ludzi. Fakt, że grypa ptaków jest coraz częściej wykrywana u ssaków (np. krowy, alpaki, myszy, koty) jest tendencją, która podlega ścisłemu nadzorowi.

Komisja, wraz z Europejskim Centrum ds. Zapobiegania i Kontroli Chorób (ECDC) i Europejskim Urzędem ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA), bardzo uważnie monitoruje sytuację w zakresie ptasiej grypy w UE. Istnieją przepisy UE dotyczące środków, jakie należy podjąć w przypadku wystąpienia ogniska choroby u utrzymywanych ptaków, a także solidne ramy środków zapobiegania zakażeniom u zwierząt i zapewniania gotowości. W odniesieniu do zdrowia ludzkiego przepisy UE dotyczące bezpieczeństwa zdrowotnego zapewniają nadzór, szybką reakcję i koordynację na szczeblu UE w przypadku wykrycia danego przypadku.

Czy grypa ptaków może być infekowana innymi niż ptactwo?

Ptasia grypa zazwyczaj dotyka ptaki, ale inne zwierzęta (ssaki, takie jak krowy, alpaki, myszy, koty) mogą być zakażone wirusami ptasiej grypy, w tym świnie, norek, fok, dziki, lisy i koty. W ostatnim czasie Stany Zjednoczone zgłosiły również po raz pierwszy przypadki wysoce zjadliwej grypy ptaków u bydła.

Czy grypa ptaków stanowi zagrożenie dla ludzi?

Europejskie Centrum ds. Zapobiegania i Kontroli Chorób (ECDC) ocenia obecnie ryzyko dla ogółu społeczeństwa jako niskie, a ryzyko dla osób pracujących z zakażonymi ptakami i ssakami lub narażonych na nie jako niskie lub umiarkowane. Większość szczepów wirusa ptasiej grypy jest stosunkowo nieszkodliwa i nie infekcji u ludzi.

Niektóre warianty mogą jednak rozwijać mutacje, które zwiększają ich potencjał zakażenia innych gatunków, w tym ludzi.

Przypadki u ludzi mogą sięgać od objawów bezobjawowych lub bardzo łagodnych (zapalenie spojówki, łagodne objawy układu oddechowego), po ciężkie objawy (pneumonia wymagająca hospitalizacji), a w niektórych przypadkach śmierć.

Do tej pory nie potwierdzono przenoszenia wirusa H5N1 z człowieka na człowieka, a w UE/EOG nie zgłoszono również aktywnych przypadków zakażenia grypą ptaków u ludzi.

Osoby, które mają bliski kontakt z zakażonymi zwierzętami, powinny nosić środki ochrony indywidualnej i unikać bezpośredniego kontaktu z chorymi lub martwymi zwierzętami, tuszami, odchodami oraz potencjalnie skażonymi środowiskami. Wwytycznych ECDC zaleca się aktywny nadzór nad osobami narażonymi (np. monitorowanie objawów lub badania), środki zapobiegawcze lub szczepienie grup ryzyka.

ECDC stale monitoruje sytuację i odpowiednio aktualizuje swoje oceny ryzyka. Komisja ustanowiła również dobrze funkcjonujące systemy nadzoru i wczesnego ostrzegania, aby umożliwić wczesne ostrzeganie ludzi lub zwierząt. W przypadku pojawienia się szczepu wysoce zjadliwej grypy ptaków, który jest zakaźny między ludźmi, kluczowe znaczenie ma gotowość i szybkie działanie.

Więcej informacji na temat zagrożeń dla zdrowia publicznego związanych z wirusami grypy ptaków można znaleźć na stronie internetowej ECDC poświęconej ptasiej grypie.

W jaki sposób Komisja zareagowała na niedawne przypadki ptasiej grypy u ludzi w USA i innych państwach trzecich?

Komisja pracuje w oparciu o podejście „Jedno zdrowie” w celu lepszego zapobiegania wszelkim pojawiającym się zagrożeniom, przewidywania ich, wykrywania i reagowania na nie. Podejście to opiera się na zasadzie, że zdrowie ludzi, zwierząt i środowiska są ze sobą ściśle powiązane: należy się nimi zająć razem. Wiąże się to z pracą w różnych obszarach polityki i sektorach, w tym w dziedzinie zdrowia publicznego, zdrowia zwierząt i bezpieczeństwa żywności.

Komisja ściśle monitoruje sytuację wysoce zjadliwej grypy ptaków na całym świecie, w ścisłej współpracy z państwami członkowskimi, EFSA, ECDC, EMA, Laboratorium Referencyjnym Unii Europejskiej (EURL) ds. grypy ptaków, Światową Organizacją Zdrowia (WHO) i Światową Organizacją Zdrowia Zwierząt (WOAH). Uważnie śledzi również wszelką ewolucję genetyczną wirusa.

Komisja pozostaje w stałym kontakcie z państwami członkowskimi i jest gotowa reagować bardzo szybko w przypadku zmiany sytuacji. Od lipca 2023 r. Komitet ds. Bezpieczeństwa Zdrowia UE (HSC) organizuje regularne spotkania w celu omówienia środków zapobiegania grypie ptaków i gotowości na nie, w tym w razie potrzeby wspólne spotkania z organami weterynaryjnymi UE (głównymi lekarzami weterynarii). W grudniu 2023 r. Komitet ds. Bezpieczeństwa Zdrowia wydał opinię w sprawie grypy odzwierzęcej zawierającą zalecenia dotyczące skoordynowanych działań państw członkowskich w celu promowania zapobiegania ewentualnym ogniskom choroby i gotowości na wypadek ich wystąpienia.

Komisja i państwa członkowskie utrzymują również regularne kontakty z władzami Stanów Zjednoczonych i innych państw trzecich, a także z organizacjami międzynarodowymi, w celu wymiany informacji na temat sytuacji związanej z chorobą, w tym środków zapobiegania chorobom i zarządzania nimi. Na przykład pod koniec maja Komisja zwróciła się do władz USA, a także do FAO i WHO o przedstawienie swoich działań w zakresie testowania i gotowości na wspólnym posiedzeniu Komitetu ds. Bezpieczeństwa Zdrowia UE i głównych lekarzy weterynarii UE.

Powołano również nową grupę roboczą ds. zakażeń układu oddechowego o potencjale pandemicznym, aby ułatwić państwom G-7 szybką wymianę informacji.

Jaki jest stan gotowości UE w zakresie medycznych środków przeciwdziałania?

Europejska Agencja Leków (EMA) dopuściła niektóre leki przeciwwirusowe do leczenia przypadków grypy u ludzi w UE (Dectova, Ebilfumin, Tamiflu, Xofluza).

Komisja zorganizowała umowy dotyczące wspólnego udzielania zamówień podpisane z przedsiębiorstwami Seqirus (2019 r.) i GSK (2022 r.) na ich szczepionki przeciwko grypie pandemicznej, odpowiednio Foclivia i Adjupanrix. Te wspólne zamówienia gwarantują, że przedsiębiorstwa będą dostarczać dostosowane szczepionki pandemiczne uczestniczącym państwom członkowskim po ogłoszeniu pandemii przez WHO. HERA podpisała również, w imieniu uczestniczących państw członkowskich, umowę ramową dotyczącą wspólnego udzielania zamówień na dawki przed pandemią aktualnych szczepionek przeciwko grypie odzwierzęcej, przeznaczonych dla osób najbardziej narażonych na potencjalne przenoszenie grypy ptaków z ptaków lub zwierząt, takich jak pracownicy gospodarstw drobiarskich i lekarze weterynarii.

Ponadto w ramach rescEU organizowane są zapasy medycznych środków przeciwdziałania, które można uwolnić w przypadku pandemii.

Jakie środki należy podjąć w przypadku wykrycia ptasiej grypy u drobiu, aby zapobiec rozprzestrzenianiu się zakażenia?

Zgodnie z prawodawstwem UE dotyczącym zdrowia zwierząt środki zwalczania należy podjąć natychmiast po wykryciu wysoce zjadliwej grypy ptaków.

Organy państw członkowskich muszą niezwłocznie wdrożyć środki mające na celu likwidację choroby w zakażonym zakładzie, w tym eliminację wszystkich ptaków, bezpieczne usuwanie tusz i potencjalnie skażonych materiałów oraz czyszczenie i dezynfekcję. Ponadto należy ustanowić obszar objęty ograniczeniami na odległość co najmniej 10 km wokół zakładu dotkniętego chorobą, przy czym w odniesieniu do zakładów w tej strefie, w których utrzymuje się ptaki, należy zastosować dodatkowe środki zwalczania. Ograniczenia przemieszczania muszą być egzekwowane przez organy krajowe w odniesieniu do zakażonego zakładu i innych zakładów znajdujących się na obszarze objętym ograniczeniami. W razie konieczności środki likwidacji stad można również rozszerzyć na gospodarstwa drobiarskie znajdujące się w pobliżu lub gospodarstwa, które miały kontakt z gospodarstwem zakażonym.

Wprowadza się dodatkowe środki monitorowania i nadzoru u ptaków w celu oceny sytuacji związanej z chorobą i kontroli rozprzestrzeniania się choroby. Środki te są utrzymywane przez co najmniej 30 dni po wyeliminowaniu wirusa z zakażonego zakładu.

Ponadto dokonuje się podziału na strefy w UE, aby zapobiec rozprzestrzenianiu się choroby i uniknąć niepotrzebnych zakłóceń w handlu. Regionalizacja/obszarowanie w UE (oddzielenie stref wolnych od choroby od stref dotkniętych zakażeniem) jest regularnie publikowane w Dzienniku Urzędowym UE.

Czy istnieją przepisy dotyczące handlu ptactwem i zwierzętami zakażonymi grypą ptaków?

Międzynarodowy handel drobiem i produktami drobiowymi musi być zgodny z normami Światowej Organizacji Zdrowia Zwierząt. Obecność wysoce zjadliwej grypy ptaków u drobiu skutkuje ograniczeniami w międzynarodowym handlu żywymi ptakami i mięsem drobiowym z zakażonego regionu/kraju.

Chociaż grypa ptaków nie jest chorobą u ssaków wpisaną do wykazu, nadal obowiązują ogólne wymogi w zakresie zdrowia zwierząt. W szczególności przedmiotem handlu mogą być wyłącznie zdrowe zwierzęta, a świadectwa weterynaryjne są wymagane w przypadku handlu zwierzętami do innych państw.

Czy bezpieczne jest spożywanie mięsa drobiowego i produktów drobiowych?

Według EFSA nie ma dowodów na to, że grypa ptaków może zostać przeniesiona na ludzi poprzez spożycie skażonych produktów drobiowych. W każdym przypadku mięso i produkty drobiowe pochodzące z zakażonych stad są niszczone i nie są wprowadzane do łańcucha żywnościowego. Bezpieczne postępowanie z surowym mięsem i innymi surowymi składnikami żywności, dokładne gotowanie i dobra higiena kuchni mogą zapobiec ryzyku stwarzanemu przez zanieczyszczoną żywność lub je ograniczyć.

Jakie środki należy podjąć w przypadku wykrycia ptasiej grypy u dzikiego ptactwa?

Środki bezpieczeństwa biologicznego w gospodarstwach stanowią pierwszą linię ochrony przed wprowadzaniem i rozprzestrzenianiem się wirusów ptasiej grypy u drobiu lub ptaków żyjących w niewoli w przypadku wystąpienia ogniska choroby u dzikiego ptactwa. Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA) przedstawił szczegółowe wytyczne dotyczące rodzaju środków, które należy podjąć. Obejmują one między innymi:

• ograniczenie dostępu dzikiego ptactwa do drobiu i kontaktu z nim;
• unikanie stawów lub innych powierzchni wodnych na terenie drobiu, do których miałoby dostęp dzikie ptactwo;
• ograniczenie w jak największym stopniu ptaków domowych w pomieszczeniach zamkniętych w okresach wysokiego ryzyka;
• stosowanie śluz higienicznych i ograniczanie dostępu ludzi do kurników.

Czy istnieją szczepionki przeciwko ptasiej grypie?

Szczepienie przeciwko grypie ptaków może być stosowane na określonych warunkach. Obecnie prowadzone są kampanie szczepień drobiu (Francja) lub ogrodów zoologicznych (Holandia, Hiszpania).

Obecnie w UE dopuszcza się kilka szczepionek przeciwko grypie ptaków. Do państw członkowskich należy decyzja, czy stosują te szczepionki na swoich terytoriach, w celu zapobiegania chorobom lub ich zwalczania, stosownie do potrzeb i potrzeb.

W 2023 r. Komisja przedstawiła instrument prawny umożliwiający szczepienia ptaków przeciwko wysoce zjadliwej grypie ptaków, który poszerzył unijny zestaw narzędzi zapobiegania chorobom i ich zwalczania. Dzięki temu państwa członkowskie dysponują najlepszymi, opartymi na podstawach naukowych możliwościami reagowania na sytuację związaną z chorobą i uwarunkowaniami lokalnymi. Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA) opublikował niedawno nową opinię naukową na temat szczepień przeciwko wysoce zjadliwej grypie ptaków, aby pomóc państwom członkowskim uczynić ich strategie szczepień jeszcze skuteczniejszymi i skuteczniejszymi.

Zgodnie z normami międzynarodowymi (kodeksem zdrowia zwierząt lądowych Światowej Organizacji Zdrowia Zwierząt) szczepienia nie będą miały wpływu na status obszaru wolnego od wysoce zjadliwej grypy ptaków w państwie lub strefie, jeżeli właściwy nadzór wykaże, że nie występuje zakażenie wirusem.