Współpraca w zakresie monitorowania bezpośrednich inwestycji zagranicznych oznacza większe bezpieczeństwo dla Unii

Sprawozdanie roczne w sprawie bezpośrednich inwestycji zagranicznych

Według opublikowanego dziś sprawozdania Komisja i państwa członkowskie zacieśnią współpracę służącą identyfikowaniu i eliminowaniu inwestycji pochodzących z państw trzecich, jeżeli inwestycje te zagrażają bezpieczeństwu lub porządkowi publicznemu w UE.

W czwartym sprawozdaniu rocznym z monitorowania bezpośrednich inwestycji zagranicznych (BIZ) w Unii odnotowano, że liczba zgłoszeń do unijnego mechanizmu współpracy wzrosła o 18 % od czasu ustanowienia unijnych ram w 2020 r.

W sprawozdaniu podkreślono, że coraz większą uwagę poświęca się zagrożeniom, jakie niektóre inwestycje z państw trzecich mogą stwarzać dla bezpieczeństwa lub porządku publicznego w UE bądź dla unijnych projektów i programów o wspólnym znaczeniu. W sprawozdaniu mowa jest także o tym, że coraz więcej państw członkowskich monitoruje takie inwestycje.

Komisja Europejska korzysta ze szczegółowej oceny tylko w wyjątkowych przypadkach i w ściśle ukierunkowany sposób: spośród 488 spraw zgłoszonych w 2023 r. zdecydowaną większość (92 %) Komisja zamknęła w ciągu 15 dni. Tylko 8 % z nich wymagało tzw. drugiego etapu obejmującego bardziej szczegółową ocenę bezpieczeństwa.

UE nadal zapewnia otwarte globalne otoczenie inwestycyjne. Świadczy o tym również korzystny całościowy trend, jeśli chodzi o inwestycje zagraniczne w UE w ciągu ostatniej dekady.

Monitorowanie inwestycji nabrało szczególnego znaczenia w 2023 r. w kontekście zaostrzonych napięć geopolitycznych i coraz większej świadomości na temat problemów związanych z bezpieczeństwem gospodarczym. Efektem tych zmian był wspólny komunikat określający pierwszą strategię bezpieczeństwa gospodarczego UE.

Krajowe mechanizmy monitorowania, bezpieczeństwo zbiorowe

W ciągu ostatnich czterech lat Komisja Europejska z powodzeniem zachęcała państwa członkowskie do przyjęcia i wdrożenia skutecznych krajowych mechanizmów monitorowania, aby chronić bezpieczeństwo zbiorowe w UE oraz bezpieczeństwo poszczególnych państw członkowskich i unijnych projektów i programów będących przedmiotem wspólnego zainteresowania. Po tym jak w 2023 r. sześć kolejnych państw członkowskich uchwaliło odpowiednie przepisy, już 24 państwa członkowskie UE dysponują mechanizmami monitorowania, a pozostałe trzy (Chorwacja, Cypr i Grecja) podjęły konkretne działania w tym kierunku.

W rezultacie od czasu wejścia w życie rozporządzenia UE w 2020 r. państwa członkowskie zgłosiły do unijnego mechanizmu współpracy ponad 1 500 transakcji. Jednocześnie w sprawozdaniu zauważono, że nie wszystkie państwa członkowskie zgłaszają transakcje w tym samym tempie – w 2023 r. 85 proc. powiadomień pochodziło z siedmiu państw członkowskich.

Po pierwszych latach funkcjonowania obecnego systemu dzięki wszechstronnej ocenie udało się zidentyfikować pewne niedociągnięcia. Kwestie te zostały uwzględnione przez Komisję w przedstawionym w styczniu 2024 r. wniosku ustawodawczym dotyczącym zmiany rozporządzenia. Wniosek ten, znajdujący się obecnie w rękach Rady Unii i Parlamentu Europejskiego, nałożyłby na wszystkie państwa członkowskie UE obowiązek ustanowienia mechanizmu monitorowania BIZ oraz wprowadziłby minimalny poziom harmonizacji krajowych przepisów dotyczących tego monitorowania w całej UE. Jego efektem byłyby także usprawnienia proceduralne w zakresie mechanizmu współpracy.

Przebieg procedury

Rozporządzenie w sprawie monitorowania BIZ, które weszło w życie w październiku 2020 r., umożliwia państwom członkowskim kontrolowanie inwestycji zagranicznych dokonywanych na ich terytorium ze względów bezpieczeństwa i porządku publicznego. Rozporządzenie uprawnia je także do przeciwdziałania szczególnym zagrożeniom. Dało ono również początek mechanizmowi współpracy między Komisją Europejską a organami monitorującymi państw członkowskich. Mechanizm ten umożliwia wymianę informacji na temat poszczególnych transakcji BIZ w jednym państwie członkowskim w celu zidentyfikowania ewentualnych zagrożeń dla bezpieczeństwa lub porządku publicznego w innych państwach członkowskich lub dla programów ogólnounijnych.

Więcej informacji:

Czwarte sprawozdanie roczne w sprawie monitorowania bezpośrednich inwestycji zagranicznych w UE

Dokument roboczy służb Komisji

Monitorowanie inwestycji w UE

Nota informacyjna na temat nowelizacji rozporządzenia w sprawie BIZ

Quote